PORTLARI

1. BİLGİSAYAR PORTLARI

1.1.Giriş /Çıkış (I/O) Birimi ve Yapısı
Bilgisayarların Merkezi İşlem Biriminin Kontrol, Adres ve Veri yolları üzerinden Bellek, Geniş leme Birimi ve Çevre Cihazları ile iletişim şeması gösterilmiştir. Bilgisayarlarda bulunan I/O birimi yardımıyla işlemci çevre birimleriyle iletişim kurar. Çevre birimi klavye, monitör, seri veya paralel port olabileceği gibi hard disk CDROM veya DVDRAM vs. olabilir. Burada I/O birimi çevre birimleri ile işlemci arasındaki gelen ve giden bilgi trafiğini kontrol etmektedir. Adres yolu üzerinden istenen donanı mı n adresine gidilerek gönderilmek veya alınmak istenen veri data yolu üzerinden alınabilir. Kontrol yolu bilgi trafiğinin kontrolü için kullanılmaktadır. Örneğin eğ er bilginin iletiminde problem çıkarsa kontrol yolu üzerinden bu bilginin sağlıklı bir şekilde iletilmediği sinyali

resmi tıklayarak daha net sekilde görebilirsiniz

1.2.1. Paralel Port (DB25)
Paralel Port ilk olarak Apple bilgisayarlar için saniyede yaklaşık 150K’lık bilgi veren ve sadece çıkış için tasarlanmış arabirim kartı olarak üretilmiştir. Daha sonra IBM Intel, Xircomi Zenith, Microsoft ve Hewlett Packard firmaları paralel porta bugünkü ş eklini vererek PC bilgisayarlar için bu portu geliştirmişlerdir.
Paralel porttaki paralelin anlamı aynı anda birden fazla bitin alınıp gönderilmesi olarak ifade edilebilir. Yani bir cihazda paralel port varsa bu port vasıtasıyla 8 bitlik veri aynı anda gönderilip alınabilir.

1.2.2. Seri Port (RS232)

RS232 standartıyla özdeşlemiş olan seri port ile birim zamanda bilgilerin ardı ardına iletilmesiyle haberleşme gerçekleşir.Paralel portta 8 bitlik bilgi tek cevrimde gönderilirken Bu olayı şu şekilde düşünebilirsiniz. 8 kişilik arkadaş grubunuzla beraber bir futbol müsabakasına gidiyorsunuz.kapılardan içeri giriceksiniz yalnız sadece bir kapı (turnike) açık . Bu durumda diğer arkadaşlarınızla beraber arka arkaya kapıdan içeri gireceksiniz. Eğer 8 kapı birden açık olsaydı hepiniz aynı anda kapıdan içeri girebilirsiniz. Yanlız buradan sakın ola ki seri portun paralel porta göre yavaş olduğu fikri aklınıza gelmesin. Seri porttaki bir bilginin birim zamandaki bit iletim hızına bağlı olarak (boud rate ) seri portun hızı belli olur.

1.2.3. USB (universal Serial Bus) Portu

Üniversal seri port olarak da bilinen bu port dijital cihazlara hızlı bir şekilde veri transfer etmek için tasarlanmış bir protokol çerçevesinde, seri olarak bilgi transferi için üretilmiştir.Çoğu dijital kamera ve hafıza kartı okuyucuları bu port üzerinden bilgisayarlara bağlanmaktadır RS232 seri portlara göre hızlı fakat Firewire portuna göre yavaş olan USB partlarının 1.0,2.0 gibi versiyonları mevcuttur.RS232 portuna sadece 1 adet cihaz takılabılırken USB portuna 127 farklı cihaz takılabilr.Bu işlem USB portuna USB hub (çoklayıcı) takılarak yapılabilir.

1.2.4.Ps/2 portu

ps/2 portu fare ve klavye için 2 ader üretilmiş 6 pinli konektörden oluşan ,düşük hızlı bir seri porttur. 1984 yılında IBM tarafından tasarlanmıştır. Bu portun kullanımında genellikle klavye ve fare girişleri karıştılındığı için kullanıcı problemleri çıkmaktadır .

1.2.5 Monitör VGA Portu

pc bilgisayarlar için standart haline gelen VGA monitör portu vasıtasıyla bilgisayarda işlenen bilgilerin monitörlerde görüntülenmesi sağlamaktadır. Ekran kartı üzerinde veya anakart üzerinde bulunan porta monitör bağlanmaktadır.Uygun monitör görüntüsü için işletim sisteminde belirtilen ekran tazeleme oranı,çözünürlük ve tazelme frekansı ayarlaması monitörün görüntüsünü bozabilir.Uyarının devam etmesi sonucu bir arıza oluşmuş olabilir.

1.2.6.Ethernet portu RJ45

LAN (Local Area Network) lokal alanş ebeke yapı sı Xerox, DEC ve Intel firmaları nı n1976 yı lı nda ortak yaptı kları çalı ş ma sonucu bulunmuş tur. Ethernet bus veya yı ldı z topolojiolmak üzere kullanı labilen ve 10 Mbps bilgi transferini gerçekleş tirebilen bir yapı ya sahiptir.Günümüzde 10/100 Mbps Base Ethernet ve Gigabit Ethernet gibi versiyonlarıkullanı lmaktadır. Artık anakart üretici firmaları10/100 Mbit veya Gigabit Ethernet portmodüllerini anakart üzerinde tümleş ik olarak üretmektedirler. IEEE 802.3 standartı ndaüretilen Ethernet CSMA/CD eriş im metodunu kullanarak haberleş mesinigerçekleş tirmektedir. RJ45 konektörü vasıtasıyla ağlantısı yapı lan bu port ve kablosu gösterilmektedir.

91.2.7. Modem Portu RJ-11

Modemler aracılığıyla uzaktaki bir bilgisayarla PSTN Telefon hattı üzerinden bağlantıkurmamızı sağlayan bu portun yapı sı ve konektörü Ş ekil 1.2.7.1’ de gösterilmiş tir. Bu portgenellikle internete bağlanmak için kullanılmaktadır. Bu port ADSL ve normal V.92modemlerde bulunmaktadır. Bu portlara normal ev veya iş yeri telefonları paralel olarakbağ lanabilir. Yalnız ADSL desteğ i olan hatlarda splitter üzerinden bu bağlantının yapılmasıgereklidir.

1.2.8. Firewire IEEE 1394 Port

USB portlara göre daha hızlıolan Firewire portu genellikle dijital kameralardakullanılmaktadır. Dijital kameralarda bulunan bu port vası tası yla görüntü aktarımını videoyakalama kartıolmadan gerçekleş tirmek mümkündür. Ayrıca bu port bazıhafıza kartokuyucularında bulunabilmektedir. İlk olarak Apple bilgisayarlar için üretilmiş olan bu portPC bilgisayarlarda da yaygın olarak kullanılmaya başlamıştır. Diğer bir adıyla Ay-linkolarak bilinen bu port dizüstü bilgisayarları n hepsinde standart haline gelmiş tir. Büyük veküçük olmak üzere iki farklı konektör yapısına sahip olan bu portun büyük olan versiyonu Bulunmaktadır.

1.2.9. Audio Portu

Ses (Audio) portları na hoparlör (speaker), mikrofon, veya harici bir cihaz bbilgisayardan ses çıkışve girişişlemleri gerçekleştirilmektedir. yeşil renkli port hoparlör çıkışı için, kırmızı mikrofon girişi için, mavi ise harici cüç boyutlu (surround) ses sistemleri için ilave hoparlör bağlantısında kullanılır. Ayolarak sesçıkışı almak içinde ilgili ayarlamalar yapılarak bu port kullanılabilir.

1.2.10. S-Video Port

Ekran kartlarıüzerinde bulunan S-Video Portu üzerinden bilgisayar monitöründebulunan bilgiyi televizyon veya video kaydedicisine göndermek mümkündür. S-Videostandardında resim ve parlaklı k bilgisi ayrı ayrı iki farklı kablodan gönderilmektedir. Bunedenle tek kablodan gönderilen video sinyallerine göre S-Videodan elde edilen görüntüdaha kaliteli olmaktadır.

1.2.10. S-Video Port

Ekran kartlarıüzerinde bulunan S-Video Portu üzerinden bilgisayar monitöründebulunan bilgiyi televizyon veya video kaydedicisine göndermek mümkündür. S-Videostandardında resim ve parlaklık bilgisi ayrı ayrı iki farklı kablodan gönderilmektedir. Bunedenle tek kablodan gönderilen video sinyallerine göre S-Videodan elde edilen görüntüdaha kaliteli olmaktadır.

2.1. Seri ve Paralel Portların Yapısı

Genellikle bilgisayarların çevre donanımlarıyla haberleşmesinde kullanılan seri veparalel portlar artık günümüzde bilgisayar anakartlarının üzerinde tümleş ik olarakgelmektedir. PC bilgisayar ların üretilmeye başlandığı ilk yıllarda PCI veya ISA slotlarınatakılan I/O kartı üzerinde bulunan bu portlar, Pentium işlemciler için üretilen anakartlarınüzerinde tümleşik olarak üretilmeye baş lamıştır. Yani I/O kartıanakart üzerinde I/Oentegresine dönüşmüştür diyebiliriz.

2.1.1. Seri Portun Yapısı

Seri Portta bilgi transferi giden bilgi için tek hat aynı şekilde gelen bilgi içinde tek hatüzerinden yapılmaktadır. Bu nedenle seri port çift yönlü [full dubleks] çalışabilen(bidirectional) bir porttur. Seri haberleşmede bilgi paketleri başlangıç ve bitişbitleriyleişaretlenerek birbirinin ardı sıra gelen sinyallerle gönderilir.PC bilgisayarlarda seri port haberleşmesi RS232 standardında yapılmaktadır. RS232standardının sinyal seviyeleri TTL seviyesinden yüksektir. RS 232 sinyallerini TTLseviyesine dönüş türmek için bilgisayar anakartları içerisinde seviye uygunlaş tırıcı entegrelerkullanılmaktadır. Ayrıca UART adı verilen arabirim sayesinde seri gelen bilgiler paralel halegetirilip bilgisayar anakartı içerisinde işlenebilir hale gelir. Yine aynı şekilde bilgisayardangönderilmek istenen paralel bilgi UART vasıtasıyla seri hale dönüş türülür.seri port dişi ve erkek konektörlerinin yapı sıgösterilmektedir.Genelde 9 pinli konektör yapısı seri portlar için kullanılmaktadır. Eski 25 pinlik konektörlerartık kullanı lmamaktadır ve bu büyük konektörün büyük olmasından başka hiçbir özelliğiyoktur.

2.1.2. Seri Portun Özellikleri

Seri portta bilgi gönderme işlemi şu şekilde ifade edilebilir. 8 tane öğrencinin tek sırahalinde dizildiğini ve bu öğrenci grubunun başında ve sonunda birer rehber öğretmeninolduğunu kabul edelim. Bu grubun gezi için bir yere gittiğini ve güvenlik önlemenin alındığıbu yerden turnikeden geçerek teker teker içeri girdiklerini düşünelim. Bu grubu izleyengüvenlik görevlisinin ilk öğretmenin girişiyle grubun geldiğini, son öğretmenin içeriyegirmesiyle de grubun tamamen içeride olduğunu gözlemleyeceğini çok rahat diyebiliriz. İş teseri port haberleşmesi teker teker 1 ve 0 (var/yok) bilgilerinin iletilmesiyle gerçekleşir.RS232 standardında eğer bilgi 0 olarak algılandıysa bu bilgi +3V ile +25V arasındabir değer olabilir. Eğer bilgi 1 olarak algılandıysa bu bilgi -3V ile -25V arasında gerilimdeğeri almıştır.İki cihaz seri haberleşme portu üzerinden haberleş tirilmek isteniyorsa birinin bilgigönderen ucu diğerinin bilgi alan ucuna çapraz şekilde bağ lanmalı ve şase (GND) uçlarıbirleş tirilmelidir. Ayrıca iki cihazın seri port hızının belirlendiği boudrate’ inin aynı olmasıgerekmektedir. Aksi taktirde alınan verilerde hata meydana gelecektir.

2.2. Paralel Portun Yapısı

Paralel portta bilgi 8 bitlik data hattı üzerinden yapılmaktadır. Seri haberleşmeninaksine paralel haberleş mede iletilmek istenen 8 bitlik veri aynı anda iletilebilmektedir. Seriportta anlatılan öğretmen öğrenci grubu olayını tek kapıdan değilde grubun sanki 8 ayrıkapıdan bir anda geçerek içeri girdiğini düşünerek paralel port için uyarlayabiliriz. Ayrı caparalel portta Kontrol (Control) ve Durum (Status) sinyallerinin alınıp gönderildiği pinlerbulunmaktadır.

3.USB PORTU3.1. Usb Portların Yapısı

USB portları seri şekilde hızlı bilgi transferi için geliştirilmiş portlardır. Bilgi iletimieri olarak 2 kablo üzerinden yapılmaktadır. Ayrıca diğer beseleme için +5 V ve şase için 2kablo daha bulunmaktadır. Toplam 4 kablo içeren USB portundan maksimum 500 mA akımçekilebilir. Bu özelliği sayesinde bu porta bağlanacak çoğu donanım ayrıca enerjigereksinimi duymadan çalışabilir. Paralel porttan 24 mA akım çekilebileceğidüşünüldüğünde USB portu bu özelliği ile büyük avantaj sağlamaktadır.

3.2. Usb Portları n Özellikleri

USB portları nda veri aktarı m hı zı seri ve paralel porttan yüksek Firewire portundan isedüş üktür. 127 adet cihaz bu port üzerine bağ lanabilir. USB portuna birden fazla cihaztakmak için USB Hubları kullanılmaktadır. USB1.0, USB1.1, USB2.0 gibi versiyonları olanbu portun USB2.0’ da bilgi aktarımı saniyede 480 Mbit’dir. USB2.0 USB1.0 versiyonundan20 kat daha hızlıdır. USB portunu kullanan cihazların takçı kart özelliği bulunmaktadır. Yanibilgisayara zarar vermeden bilgisayar çalışırken bu porta çok rahatlıkla donanım takıpçı kartılabilir.USB portunu kullanan donanımlar 3 modda kullanılmaktadır. Bunlar:

a) Kesme Modu: USB fare veya klavye gibi fazla bilgi göndermeyen donanımlar bu modukullanmaktadır.

b) Hacim Modu: Yazı cıgibi paket olarak bilgi transferi yapan cihazlar bu modukullanmaktadır. Paketlerin transferlerinden sonra doğrulama yapılmaktadır.

c) Asenkron Modu: USB hoparlör gibi devamlı surette bilgi alan donanımlar bu moddaçalışır. Bilgi aktarımında hata doğrulaması yoktur.